Bescheinigung von Anstellung

Voor een kind leek de situatie kort na de oorlog eenvoudig: sommige buren waren ‘fout’, omdat ze lid waren geweest van de NSB of zwart hadden gehandeld. Alle anderen waren ‘goed’ en hadden waarschijnlijk wel bij het verzet gezeten. Maar wat nu als je ontdekte dat je vader in Duitsland had gewerkt? Was dat ook fout? En moest je daar misschien maar niet over praten?

Zulke bespiegelingen kwamen boven nadat onze secretaris via Marktplaats een ‘Bescheinigung1‘ uit de oorlog te pakken kreeg, ten bewijze dat ene Hermanus Hondorp uit Lochem werkzaam was bij Willemsen in Laren. Wij gingen op zoek naar aanknopingspunten en kwamen in Lochem terecht bij Hermans nichtje Rikie Oosthof – Hondorp, die nog veel meer documenten bleek te bezitten, niet alleen over Herman, maar ook over diens vader Jan en broer Gerrit. Zo konden we een kleine familiegeschiedenis uit de oorlog schetsen. Die geschiedenis laten we beginnen op 17 november 1916, toen in Lochem Jan Hondorp en Rika Pongers trouwden.

Rika Pongers

Het jaar daarop werd hun zoon Herman geboren en vijf jaar later zoon Gerrit. Jan Hondorp was schilder van beroep en het gezin woonde aan de Zwiepseweg 10. Jan was ook actief bij de vrijwillige brandweer.

Jan Hondorp

Al in 1919 zette burgemeester Wttewaall zijn sierlijke handtekening onder het document dat aangaf dat J. Hondorp ingezet was als ‘manschap’ bij de afdeling ‘zeilen, haken en ladders’. En in 1941 vervulde hij die functie nog steeds, dan op gezag van het hoofd van de Luchtbeschermingsdienst.

Zo’n aanstelling kon van bijzondere waarde zijn. Waarschijnlijk had Jan Hondorp aan zijn functie bij de brandweer ook te danken dat hij gevrijwaard was voor het innemen van zijn fiets, wat blijkbaar al in 1942 aan de orde was, maar waarvoor hij een ‘Freistellung Fahrradforderung’ kreeg. Waarschijnlijk gaf ook de ‘Bescheinigung’ van zoon Herman als werknemer van Willemsen hem bepaalde rechten of voorrechten.

Herman Hondorp tijdens de mobilisatie (?)

Zoons Herman en Gerrit groeiden op in het interbellum en vonden werk als respectievelijk metaalbewerker /ontwerper en huis/decoratieschilder. Herman trouwde in 1941 met Arendina (Dine) Bömer en zij begonnen een eigen huishouden op Berkelplein 3. Er bestaat een foto van hem in uniform, waarschijnlijk uit de mobilisatie vlak voor de oorlog.

Mede door hun verschil in leeftijd hadden de broers weinig gemeen, maar wel werden ze allebei opgeroepen om voor de Duitsers te werken. De oproep voor Herman bevindt zich in het Liberationmuseum in Lochem, ondertekend door NSB-burgemeester van Elten.

Ook Gerrit moet een dergelijke oproep hebben gekregen. Hij werd tewerkgesteld in een fabriek waar ze pannen emailleerden. Misschien had dat in de verte nog iets te maken met zijn eigenlijke beroep als decoratieschilder, maar hij voelde zich er diep ongelukkig2.

Van Herman weten we verder alleen dat hij en zijn gezin na de oorlog in Maarssen zijn gaan wonen en nauwelijks meer contact onderhielden met hun familie in Lochem.

Jan en Rika in 1946 als 30-jarig bruidspaar, zoon Herman, zijn vrouw Dine met kleinzoon Jan en zoon Gerrit en zijn vriendin Aaltjen

.