Voetblok of ‘Romeinse stok’

Paradepaard van de collectie voorwerpen van het Historisch Genootschap is dit houten gevaarte dat volgens de bijbehorende informatie indertijd een ‘Romeinse stok’ genoemd werd.

Een dergelijk werktuig werd stok of blok genoemd. In het Engels waren het ‘stocks’ (en stond het enkelvoud voor elk van beide helften), in het Duits was het ‘Block’ of ‘Stock’ en in het Noors ‘stock’. Waar de term ‘Romeins’ vandaan komt, die het bij overlevering heeft meegekregen, blijft voorlopig een raadsel.
Omdat de term ‘stok’ inmiddels helemaal in onbruik is geraakt gebruiken we verder liever ‘blok’.

De algemene functie van zo’n blok was om te zorgen dat iemand niet weg kon lopen. De persoon werd aan de voeten geboeid. Vandaar ook de term voetboei of voetblok. Dat gebeurde bijvoorbeeld met slaven op transport en het gebeurde vanzelfsprekend in een gevangenis – in de middeleeuwen vaak ‘stok’ genoemd (!) – zoals de Blauwe Toren. Het is goed mogelijk dat het daarbij bleef en dat het voetblok dus louter een extra beveiliging was voor verdachten die in hechtenis zaten of voor veroordeelden met gevangenisstraf. Of men er dan zo makkelijk bij kon zitten als op bijgaand plaatje is nog maar de vraag.

Als iemand op deze manier vast zat kon er meer: als het om een verdachte ging kon je hem proberen een bekentenis te ontlokken door hem of haar te folteren en als het om een veroordeelde ging kon je hem of haar publiek te schande zetten.

Het voetblok kon dus ook als folterblok of als schandblok dienen.

In 2022 is door dendrochronologisch onderzoek vastgesteld dat het blok is gemaakt of gerestaureerd omstreeks het jaar 1700.