Het oude Postkantoor
Nadat het oude postkantoor op de Markt in 2003 was gesloten heeft het jarenlang leeggestaan, afgezien van een periode dat boekhandel Lovink er was ondergebracht, terwijl hun eigen pand voor instorten werd behoed. Nadat ‘Tante Pos’ er haar naam en bestaansrecht had verworven is het pand inmiddels thuisbasis voor drie huisartsenpraktijken.
Hieronder volgen twee artikelen over het oude postkantoor: 1. Het hoofdstukje dat CeesJan Frank wijdde aan het gebouw en zijn architect in de Monumentengids Lochem uit 2012 en 2. Het artikel dat Arjen Dieperink in Land van Lochem 2004 schreef over het postbedrijf in Lochem.
Voormalig postkantoor Markt 7-8
door CeesJan Frank
Het post- en telegraafkantoor aan de Markt werd in 1914 ontworpen door de toenmalige rijksbouwmeester Cornelis Hendrik Peters (1847 – 1932). De oplevering vond plaats in 1915. Het pand verving het oude postkantoor aan de Achterstraat, dat dateerde uit 1878. Dit oude kantoor bestaat nog steds en is eveneens als gemeentelijk monument beschermd.
Peters was als rijksbouwkundige voor de landsgebouwen bij het Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid sinds 1878 verantwoordelijk voor de bouw van talloze post- en telegraafgebouwen en andere overheidsgebouwen in Nederland. Sinds de Postwet van 1870 was er grote behoefte ontstaan aan postkantoren. De architect stond een heel bouwkundig bureau met verschillende assistenten ter beschikking. Tot zijn bekendste werken behoren het bhoofdpostkantoor aan de Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam (1895 – 1899) en het in de Tweede Wereldoorlog vernielde station van Nijmegen (1894). Ook voerde hij restauratiewerkzaamheden uit, onder meer aan de Ridderzaal in Den Haag. Zijn opleiding had hij onder meer genoten op het bureau van P.J.H. Cuypers in Amsterdam. Grote inspiratiebron voor Peters was de middeleeuwse romanogotische en de renaissance baksteenarchitectuur uit de Noordelijke Nederlanden, die hij goed kende uit zijn geboortestreek Groningen. Het postkantoor in Lochem was één van Peters’laatste ontwerpen. In het opleveringsjaar 1915 ging hij met pensioen. De voorgevel van het herhaaldelijk verbouwde en uitgebreide kantoor is goed behouden gebleven. Pronkstuk is de monumentale brievenbus met geglazuurde profielstenen en een tegeltableau.
De komst en vertrek van het postkantoor aan de Lochemse markt 1915 – 2003
door Arjen Dieperink
(…)
De posterij te Lochem 1813 – 1915
De posterij-geschiedenis met een vaste plek in de Lochemse samenleving begon in de 19e eeuw met een hulppostkantoor, tegenwoordig noemen wij dit agentschap, aan het korte Hoge straatje, thans Gudulastraat.
Van 1813 af werd het kantoor gerund door mijn verre voorvader, zes generaties terug, Steven Hendrik Jan Dieperink. Deze bracht iedere dag te voet de post naar Zutphen. Post bestemd voor Lochem nam hij in Zutphen in ontvangst Het was, zoals men de afstand toen beschreef, drie uur gaans van Lochem naar Zutphen.
Later werd de posterij gezamenlijk met zijn zoon Jan Albert Dieperink gedaan. (Er waren verder geen werknemers in dienst.) Men moderniseerde het wegbrengen en ophalen. Paard en wagen werden toen het vervoermiddel. Later beheerde Albartus Dieperink, tot 1875, de Lochemse posterij. In 1878 werd het nieuwe postkantoor, Achterstraat 3, in gebruik genomen.
Het postkantoor aan de Lochemse markt 1915 – 2003
In oktober 1914 keurde de Minister de ontwerp-bestedingsstukken, voor een nieuw te bouwen postkantoor, goed. In totaal werd het geraamd op f 28.750, -. De aanbesteding vond plaats op 4 november. De voorganger van het Gelders Dagblad, de Lochemsche Courant, van 6 november 1914 maakte bekend dat de aanbesteding werd gegund aan de minste inschrijver, de heer H. Balder te Alkmaar voor het bedrag van f 28.617,-.
Het postkantoor kwam op de plek te staan waar vroeger de “Schutschole” stond. Dit was een Muloschool voor jongens, die tot 1910 op de Markt bleef. Bij de samenvoeging van deze school met de Muloschool voor meisjes in 1910 verhuisde men naar de Barchemseweg. Thans bevindt zich op die plek de Meester G. Propschool.(sinds 2018 niet meer, red)
De opleveringsdatum van 1 augustus 1915 verschoof naar 15 oktober 1915, dit in verband met de werkzaamheden aan de fundering die niet zo vlot verliepen. In de Lochemsche Courant van 30 oktober 1914 stond over het posterijgebouw: “… Een artistieke indruk maakt de voorgevel allesbehalve: stijver en smakeloozer kon het al haast niet! Het gebouw heeft veel van een kazerne of gevangenis; alleen de tralies ontbreken….” . Ook op dit moment is de algemene mening dat het gebouw aan de markt een zeer toepasselijk gebouw is voor de functie waar het voor werd gebruikt. Op 15 oktober 1915 werden de kantoorlokalen in gebruik genomen. Het oude kantoor Achterstraat 3 werd niet meer gebruikt.
In 1973 en 1981 onderging het postkantoor enkele interne en externe wijzigingen. Begin 1987 verhuisde men tijdelijk naar het onderkomen naar Achterstraat 3 om een grote interne verbouwing te kunnen doen. Op woensdag 18 november 1987 opende wijlen burgemeester de heer. E. Wilmink het verbouwde kantoor. Het kantoor ging voor het publiek open op 23 november 1987. De nieuwe loketten had men een kwartslag gedraaid. Tevens was de voorzijde voorzien van een nieuwe oprit voor rolstoelhouders en mensen die moeilijk ter been zijn.
De directeuren die de scepter over dit postkantoor hebben gezwaaid waren:
16 juni 1915 – 16 november 1915 vacature
16 november 1915 – 16 november 1916 J. Stijkel
16 november 1916 – 16 februari 1917 vacature
16 februari 1917 – 1 mei 1925 W.A. van der Meulen
1 mei 1925 – 1 september 1925 vacature
1 september 1925 – 1 juli 1933 L.E. Bosch
1 juli 1933 – 16 augustus 1933 vacature
16 augustus 1933 – 1 maart 1939 C. Dogterom
1 maart 1939 – 1 oktober 1939 vacature
1 oktober 1939 – 1 april 1946 G.S. de Jong
1 april 1946 – 1 oktober 1946 vacature
1 oktober 1946 – 1 januari 1953 R.A. Beems
1 januari 1953 – 1 november 1953 vacature
1 november 1953 – 30 september 1964 E. Kist
30 september 1964 – 16 december 1964 vacature
16 december 1964 – 1 juni 1968 J. Witteveen
1 juni 1968 – 1 april 1976 J. Rinkel
1 april 1976 – 1 december 1976 vacature
1 december 1976 – 1 februari 1980 G.J. Selle
1 februari 1980 – 1 april 1980 vacature
1 april 1980 – 3 juni 1985 J. Woltersom
3 juni 1985 – (datum?) J. Weenink
In het Gelders Dagblad verschenen af en toe berichten dat er iets gaande was met de posterij te Lochem. Het Gelders Dagblad van woensdag 11 oktober 1995 berichtte: “Loketten en besteldienst in de toekomst gescheiden. Postkantoor mogelijk naar Molenstraat.“ Dit werd op donderdag 12 oktober 1995 gevolgd door: “Projectontwikkelaar heeft al plannetje klaarliggen. Van wethouder mag postkantoor snel weg.” En drie jaar later, op vrijdag 28 augustus 1998, verscheen het bericht: “Postkantoor blijft voorlopig aan Markt”.
Op 15 november 2001 werd om 13.45 uur het postkantoor van Lochem verkocht bij de notaris Mr. Johan Hendrik Kemp te Nijverdal. Namens de verkoper was gemachtigd mevrouw Geritdina Hendrika van Losser (gevolmachtigde van Leendert van Rekom, TPG Real Estate Development BV te ’s Gravenhage). De kopers waren de heren Marcel Henk van Maris en Hendrik Jan Maris. Hendrik Jan liet zich vertegenwoordigen door Marcel. De koop werd gesloten voor sectie F de kadastralenummers 1551 en 1533, respectievelijk 10,94 are en 1,40 are groot. Het geheel werd verkocht voor f 1.520.000,-. Postkantoren BV huurde voor f 24.921,54 per jaar het pand terug. Voor de servicekosten werd f 3.421,96 per jaar betaald.
In het Gelders Dagblad van 4 oktober 2002 werd bekend gemaakt dat het postkantoor ging sluiten en dat er een agentschap zou komen. Op dinsdag 28 oktober 2003 begonnen de baliemedewerkers,Ton van Lith en Maritza Drieënhuizen, hun laatste dienst. Menige bezoeker gaf de twee een woord van dank en een klein aandenken. Om half zes was het zover. De deuren van het postkantoor gingen voorgoed dicht. Er werd een tijdsperk van de Lochemse postgeschiedenis afgesloten. De posterij in Lochem is op dit punt weer terug naar af. Nu er een postbalie is in een van de supermarkten, krijgt de geschiedenis (hulppostkantoor) van 1813 een vervolg. Alleen de geglazuurde brievenbus met de tekst “Anno 1915” in de voorgevel van het gebouw herinnert nog aan het postkantoor van weleer.
Voor de balie 1915 (foto: PTT Lochem).
Ton en Maritza, voor de laatste keer samen in het postkantoor (foto: Arjen Dieperink, 2003).
